tentoonstelling Beschermd Industrieel Erfgoed in Vlaanderen

tijdens de RenoResto-beurs in Thurn & Taxis, Brussel, 3-4 oktober 2018

Een beeld van veertig jaar bescherming van industrieel erfgoed in Vlaanderen.

DEZE TENTOONSTELLING KAN CORONA-VEILIG OPGESTELD WORDEN IN OPENBARE EN ANDERE GEBOUWEN

In het begin van de jaren 1970 kwam vanuit Groot-Brittannië een nieuw begrip en een nieuwe discipline overgewaaid naar Vlaanderen: de industriële archeologie. Die hield zich bezig met de studie, het behoud en de ontsluiting van het typische erfgoed dat tijdens de industriële periode door nijverheid en techniek gecreëerd werd.
Tijdens deze eerste jaren werd nog eigenaardig en met wantrouwen gekeken naar de rare jongens die zich inzetten voor vervallen fabrieken, arbeiderswijken, roestige machines, verouderde technieken,...
Het erfgoed van de vuile handen...

In 1975 veranderde er veel.
Het was het Europees Jaar van het Bouwkundig Erfgoed.
In dat jaar werden in België de eerste industriële sites wettelijk beschermd als monument, zij het niet zonder slag of stoot. Het station van Antwerpen omwille van zijn esthetische kwaliteiten. De oude jeneverstokerij Stellingwerff-Theunissen in Hasselt omwille van het industriële verhaal die ze vertelde en de wijze waarop ze symbool stond voor een typische regionale nijverheid.
Einde van dat jaar werd in Brussel de eerste tentoonstelling in België over het thema georganiseerd, "En toen kwam de machine. Kennismaking met de industriële archeologie".

Dat was een begin.
De eerste werkgroepen die zich voor het industrieel erfgoed inzetten zagen het licht. De eerste sites werden door vrijwilligers aangepakt. De eerste publicaties kwamen van de pers.
Een jaar later, in 1976, werd het nieuwe Vlaamse decreet op behoud van monumenten, stads- en dorpsgezichten gestemd. Voor het eerst in Europa werd de term 'industriële archeologie' in een wet opgenomen. Sedertdien werden een groot aantal sites wettelijk beschermd als monument, van kleine brouwerijen tot de reusachtige getuigenissen van de Limburgse steenkoolmijnen. Er werd behouden, gerestaureerd, opengesteld voor het publiek.
In 1978 werd de Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie vzw opgericht. Het is nu de oudste landelijk werkende vereniging op het Europese continent.

'Industriële archeologie' is vandaag geen vreemde eend meer in de erfgoedvijver.
1975 - 2015...

Tijd om even terug te blikken.

VVIA realiseerde in 2015 een tentoonstelling die de evolutie van veertig jaar beschermingsbeleid van industrieel erfgoedin Vlaanderen in beeld brengt.
Aan de hand van een selectie aan sites wordt een chronologisch en typologisch overzicht gegeven van in Vlaanderen sedert 1975 als monument wettelijk beschermde sites, wat leidde tot hun bescherming en wat was de rol van de burger en verenigingen daarbij, waarom werden ze beschermd, en wat gebeurde er mee nadat de bescherming effectief werd.

Een verhaal van brouwerijen en stokerijen, molens en maalderijen, stoommachines - tot textielfabrieken, steenkoolmijnen en petroleuminstallaties.
Een gevarieerd overzicht dat een beeld biedt van de wortels van nijverheid en techniek in Vlaanderen.
Gebouwen en sites die de wijze illustreren waarop onze hedendaagse technologische maatschappij groeide.

Een boeiend overzicht met voorbeelden uit alle provincies.
Een aanleiding om na te denken over de wijze waarop we met dat erfgoed omgaan en welke plaats we het in onze leefomgeving (kunnen) geven.

Van Gdansk tot Barcelona, en doorheen Vlaanderen

De tentoonstelling werd op 17 maart 2015 in première voorgesteld tijdens de Vlaamse Week in Gdansk (Polen), We kozen daarvoor een symbolische plek, nl. het oude opleidingsgebouw voor het personeel van de voormalige Lenin-scheepswerven waar ooit Solidarnosc van start ging. Dit gebouw is nu het Instytut Sztuki Wyspa (Wyspa Institute of Art), een initiatief dat door entoesiaste jonge mensen gedragen wordt, met veel engagement en zonder pretentie.

Nadien trok de tentoonstelling doorheen Vlaanderen, met een eerste opstelling - hoe kon het ook anders - in het Jenevermuseum in Hasselt, het eerste pand in België dat omwille van zijn industrieel archeologische waarde als monument beschermd werd.
Om ook in Barcelona te belanden, waar ze van 15 december 2016 tot 16 april 2017 opgesteld stond in de dépendance van het stadsmuseum MUHBA Oliva Artés

Ook bij U ???

De tentoonstelling is gemaakt om in Vlaanderen - én daarbuiten - rond te reizen. Ze kan dus ook in Uw buurt opgesteld worden. In een museum, cultureel centrum, school, maar ook bv in een bedrijf ter gelegenheid van een bedrijfsfeest of opendeurdag.
Maak er dus gebruik van !

De tentoonstelling omvat nu 39 zelfdragende banners van 85 x 200 cm.
Elke banner is afzonderlijk in een tas verpakt (13cm x 25cm x 95cm) en weegt inclusief de tas 5,9 kg.
De tentoonstelling kan met een stationwagen vervoerd worden.
Opbouw neemt minder dan 10 min. per banner.

Ze kan gratis uitgeleend worden, onder volgende voorwaarden:

  • de ontlener is lid of wordt lid van VVIA
  • de tentoonstelling wordt door de ontlener opgehaald op de plek waar ze bewaard wordt (kan Kortrijk, Boom of Beringen zijn), of op de plek waar ze laatst opgesteld stond. Indien er geen volgende ontlening gepland is en ze daarvoor zal opgehaald worden, brengt de ontlener haar terug naar de dichtsbijzijnde plek waar ze bij niet-gebruik gestockeerd wordt (Kortrijk of Boom).
  • de ontlener is verantwoordelijk voor alle schade 'van nagel tot nagel' - wij adviseren daarom om een verzekeringspolis voor de duur van de ontlening af te sluiten
  • een vrijwillige steunbijdrage wordt op prijs gesteld
  • tijdens de opstelling bestaat de mogelijkheid om een inleidende lezing over het wat en hoe van industriële archeologie te organiseren - vraag naar de mogelijkheden

Geïnteresseerd ?
Neem dan zo spoedig mogelijk contact op met ons secretariaat via het contactformulier
 

  • Hieronder vindt U een aantal foto's van vroegere opstellingen, zodat U een beeld krijgt van de tentoonstelling en haar mogelijkheden
  • U kunt ook een .PDF downloaden met afbeeldingen van al de banners
  • eventueel kan tegen kostprijs een banner met Uw site aangemaakt en aan de tentoonstelling toegevoegd worden - indien U dit wenst contacteer ons dan zo spoedig mogelijk en hou rekening met een productietermijn van min. vier weken